Pasjon i Erl.
Ved Nils Dybdal-Holthe.
Det er nå 400 år sidan pasjonsspelet tok til i den vesle byen Erl i
Østerrike. Det byrja i 1613 og vert halde kvart 6. år. Det er mindre enn det
meir kjende spelet i Oberammergau. Men det har same tema. Jesu liding i
påskehelga. Denne sumaren fekk me vera med der og oppleva den store salen full
og sjå Jesu liding på nært hald.
Det var både ei positiv og ei negativ oppleving. Det er fint å fylgja
Jesu lidingssoge på ein så konkret måte. Men – eg har aldri hatt sans for at
nokon spelar Jesus. Det var og med ein del ikkje-bibelske hendingar som eg skal
peika på. Dei er mest henta frå legender, gnostiske og apokryfiske evangelier.
Spelet var delt inn i 15 scener og fylgde i store drag bibelsoga. Det
byrjar palmesundag med Jesu inntog i
Jerusalem. Her er Judas og Pilatus sett inn i handlinga, dei er ikkje nemnde
her i evangelia. Måndag i den stille
veka reinsar Jesus templet og møter kvinna teken i ekteskapsbrot.
Deretter kjem onsdag med
gjestebod hjå Simon den spedalske og Jesus vert salva. Her kjem Judas med ein
gruppe røvarar – som ikkje er nemnde i Bibelen. Om kvelden tek Jesus avskjed
med mor si – det er ikkje nemnt i Bibelen, men kan godt ha hendt. Om natta er
det møte i det Høge Råd og Judas forråder Jesus.
Torsdag ettermiddag (i
6. scene) tek Jesus avskjed med Maria Magdalena. Dette er ikkje i Bibelen, og
det er utenkjeleg at Maria ber Jesus om å gifte seg med henne, slik dette
spelet framsteller det. I spelet er Maria desperat og ber Jesus flykta med
henne til Egypt. Dette har ikkje stønad i Guds ord. Torsdag kveld er det siste
måltidet med dei tolv læresveinane og Maria Magdalena. Etter Bibelen var ho
ikkje med der. Torsdag natt er Jesus i Getsemane – også der er Maria med,
heller ikkje det står i vår Bibel. Her talar Jesus noko av Bergpreika – om dei
sæle.
Fredag natt kjem Jesus
for det høge råd, dvs. Sanhedrin. Her tek han også med noko frå Bergpreika. Og
Peter sviktar Meisteren. Fredag morgon kjem han for Pilatus. Her er ein lang monolog
av Jesus. Same morgon kjem han for Herodes. Og så kjem han attende til Pilatus.
Her blir Judas fortvila når Jesus ikkje tar makta i scene 12. «Forsvar deg,»
seier han. Maria forsvarar han òg, og seier: «Du kan ikkje drepa han, han er
verda sitt ljos.»
Fredag føremiddag går Jesus med korset til Golgata. Etter ein gammal tradisjon
segnar Jesus fleire gonger under børa. Her er det (etter segna) Veronika kjem
med ein sveitteduk til Jesus. Til sist blir Jesus krossfest. Alle sju ord på
krossen vert sagt. Her legg dei orda i Jesus munn og let han seia «Mor», til
Maria. Bibelen seier han sa «kvinne» (Joh. 19, 26).
Og i den siste scenen møter Maria Magdalena Jesus att som den
oppstadne.
-
I hovudsak fylgjer altså spelet den bibelske framstellinga. Men dei har
krydra den med utanombibelsk stoff. Det er synd, for bibelsk framstelling kan
stå på eigne bein. Då ville folk sluppe å undra seg over kva som er ubibelsk og
kvifor det er sett inn.
(Samandrag vesentleg etter
turpredikant og sokneprest Arne Lauvhjell.)
