onsdag 31. desember 2014

Eit nytt år.

Ennå ein gong skal me "feira" nytt år. Mange av oss har gjort det mange gonger. Men det er liksom nytt kvar gong. Sjølv om dagen i morgon vert nokså lik dagen i går og i dag, kjennest det likevel nytt og annleis.


I alle år har det visst mana folk til litt ettertanke. Ofte har mange gitt nye og gode løfter om korleis det skal bli neste år. Og sjeldan vart dei haldne, ettersom folk seier.
Dette året kunne eg ha lyst til å ta fram nokre "saker" som er viktige nok for folket. Og eg ser det slik at dei er like viktige sjølv om somme ikkje vil fylgja dei eller høyra på det.


1. Politikk.
Den nye regjeringa har visst etter kvart gjort ein del feilsteg. Dei kjem med ei rekke framlegg som ikkje folk flest er samde i - slik ser det i alle høve ut. Demokrati tyder jo m.a. at folket styret, og då meiner ein altså fleirtalet av folket. Det blir ikkje demokrati om nokre få på ein fløy skal avgjera det meste.
Eg veit ikkje om nokon har kviskra Erna og Siv i øyra at det er lurt å føla seg fram litt på førehand før ein går ut med sakene. Men det burde dei gjera - ikkje minst for sin eigen del. Ein politikar skal jo ikkje berre få gjennom sine saker, han skal også ha goodwill i folket. Det er altså rådet frå ein ikkje-politikar nå.
I tillegg vil eg ynskja at dei må tenkja litt prinsipielt, både med omsyn til moral og kva som verkeleg er tenleg for eit folk. Nå har eg i tanke både den frie  marknaden og den liberale tankegangen som somme er så "begeistra" for. Er det verkeleg så at folk flest får det betre og godt med seg sjølv og andre om alle kranar vert opna - symbolsk meint. Fri flyt kan lett bli trældom. Og den er ikkje lett å stansa. Det var peikefingeren til dei som styrer.
Her er fleire "betente" saker oppe i tida. Det gjeld innvandrar, muslimar, Israel, olja og arbeidsplassar og pengar. Her er nok å ta av. Eg skal halda meg unna dei nå. Men kanskje litt varsemd er på sin plass her og.
2. Kyrkja.
På ein måte vart kyrkja løyst frå staten og blir det truleg meir og meir. Men kyrkja er ikkje fri likevel. For ho har visst aldri vore så bunden av folkemeininga som nå. Det kjem galluper om mist alt i dag. Det er eit nytt slag "demokrati". Her gjeld det ikkje at folkevalde skal styra. Her er det tilfeldige grupper og personar som styrer. Spørsmåla dei skal svara på er ikkje alltid like klåre, og dermed blir svara også diffuse.
Slik det ser ut nå, skal visst alt vera tillete i kyrkja nå. Somme vil ha kyrkja gjort om til eit slags kulturbygg der mest kvar ein får sleppa til. Det blir eit slags lokalt "Speaker's Corner" i Hyde Park i London. Alle kan stå fram der og seia stort sett det dei vil. Men då er det ikkje lenger ei kyrkje.
Som i politikken er her også snublesteinar og ømme saker. Det blir gjerne det når ein forlet den norma som Gud har gitt oss. Det treng ikkje vera store avvik før det går galt til slutt. Det er dei små avvik som er fårlegast. Få ser dei og skjønar kva fylgjer dei får. Og få vil høyra at det kan gå galt på den måten. Også her er det lettast å fylgja straumen. Folkemengda-og meininga skal jo styra, må vita.
Eg trur altså at løysinga for kyrkja generelt er så enkel som å gå attende til Bibelen. Det er ei gamal bok, og ho har vist seg at ho er slitesterk. Det er ikkje noko svar å seia at Bibelen er utdatert og for gamal. Det meste av den sunne maten må et, er også gamal. Men me trang det. Og den gamle boka står fast sjølv om somme hånar og ler og talar morosamt om henne. Folk flest må venda attende til Gud og hans Son og hans bok. Dei praktiske ting kan ein gjerne vera usamd i. Men læra er saka her. Bibelen må få ha ein avgjerande stemme i lærespørsmål og korleis livet som kristen er.
Det var altså eit ord frå ein lekmann.


3. Lekfolk og bedehus.
Eg har nokre tankar om det moderne lekfolket og bedehusa og arbeidet der. Men dei skal eg gøyma ei stund.
Men eg vil ynskja god nytt år til dei som er samde og dei som er usamde!

torsdag 18. desember 2014

Julefeiring.


Vår jul.

Av Nils Dybdal-Holthe.


I dei siste 40-50-60 åra har julefeiringa endra seg veldig mykje. Det er ikkje sikkert at alle (mange) tenkte over kvifor me har jul før i tida heller. Mange gjorde det truleg av vane også før kommersialiseringa kom. Gåver var viktige då og, sjølv om dei var heimelaga eller billige i kjøp.-


Men det var ein viktig skilnad: Folk flest hadde respekt (vyrdnad)  for at det var ei bibelsk fundert høgtid. Dei kritiserte den ikkje – stort sett – og motarbeidde ikkje det kristne i jula eller hånte det. Det har me sett i dei siste tiåra.


er ikkje julefeiring noko som er innsett av Gud – som eit slags sakrament. I så måte står me noko fritt om sjølve måten. Då er det viktig at det samsvarar med grunne til at me har jul – og ikkje gjer det motsette.


Ein del av feiringa i vår tid er julebord som nokre gonger går over fleire grenser. Det er dyrt for mange, og alkoholkonsumet kan bli høgt og dreg uti dei små timar. Det var ikkje jula sin intensjon.


Prispresset kan også bli stort, og her tenkjer eg særleg på dei med mindre inntekter enn andre. Borna sjølv snakkar saman om jul, både før og i etterkant. Og samanlikninga då kan vera sår for somme. Ikkje alle har mot til å forsvara seg og «ta igjen». Store, dyre og flotte gåver er heller ikkje naudsynlege og viktige. Det kan tvert om skapa ei forventing for ettertida der alle gåver skal vera kostbare, elles er det ikkje gåver.


Det kan altså vera ei god kristen jul med mindre økonomi og gull og anna stort. Det vil og kanskje gjera oss meir nøgde i kvardagslivet seinare. «Me kan ha det godt, med det som er smått».


er me inne ved det som er ei bibelsk jul. Tanken går til stallen. Og familien. Og det enkle. For i stallen låg Guds einborne son. Han var midtpunktet. Englane sa noko om grunnen til at han kom. Og dei vise menn kom frå eit anna land og viser at det som hende gjaldt mange andre, ja heile verda.


Og bodskapen frå Betlehem? Jo, det handla om frelse, om vårt åndelege liv, og om æva. Jul er ikkje berre noko jordisk, det er noko himmelsk. Det kan englane visa oss. Dei kom får Guds himmel med bod om dette. Jødane visste om det, det var notert i mange av bibelens bøker. Om det ikkje var mange jødar som visste om dette nett då, så var det slik likevel.


Gud hadde sendt sin Frelsar til verda. Og han er for alle som vil tru og fylgja han. Når det blir stort og viktig for oss, vil det jordiske og alt som fylgjer med det bleikna. Då kan jula også bli ein takkesong og tilbeding – ved sida av mat og familiefest og oppmuntring.


Då må vel forkynninga denne jula bli noko om dette. Å kalla folket attende til den første jula med tru på Jesus som vår eigen frelsar. Ta imot han i hjarta og byrja på eit nytt liv i samfunn med han. Ta fram Bibelen og ikkje berre lesa juleevangeliet, men ta ei stund kvar dag med Bibelboka og lesa i samanheng – t.d. frå Johannes-evangeliet. Då vil du sjå og kjenna at det er livets ord som gir liv. Det er grunn nok til å takka han kvar dag – for dette livet – det evige.


lørdag 13. desember 2014

Trusforsvar



Trusforsvar i ei ny tid.
Nils Dybdal-Holthe

Gud treng ingen advokat eller forsvar, blir det sagt. Og det er sant når det gjeld han sjølv. Og me kan heller ikkje vinna menneske for Guds rike berre med våre forklaringar.

Likevel treng folk å forstå den bibelske bodskapen rett. Mange mistyder bibel og kristendom, ofte på grunn av lite kunnskap, både reine fakta og Guds plan og meining. Difor kan apologetikk (trusforsvar) vera viktig. Den kan ikkje erstatta vanleg forkynning til omvending og tru, men kanskje vera eit mellomledd og supplement.

Her vil eg først peika på ei sak me ikkje må sjå forbi: Apologetikken må gå og går i fleire retningar eller grupper av folket. Jens Olav Mæland skil mellom defensiv og offensiv apologetikk  i boka «Ingen unnskyldning» i 1981. Det er den rolege typen og den angripande. Den første kan gjerne vera eit utvida vitnemål der ein gjev grunnar for trua vår. Den andre går meir til åtak mot dei ikkje-truande og set dei på val. Denne tanken kan me godt ha in mente i det fylgjande.

Me kjenner til medvitne ateistar og motstandarar av trua. Dei er ofte sjølvmedvitne og meiner dei har ei god sak: Det finst ingen Gud og dermed ingen kristendom. Alt er laga av menneske. Det har faktisk hendt at slike har blitt kristne, og dei vert ofte gode talsmenn for trua. Men dei treng gjerne lang tid med mykje samtale for å trengja ut av sin «rustning» og gripa nåden. Dei kan vera intellektuelle og vil venta ei teoretisk og intellektuell forklaring.

Ei anna gruppe er tvilarane – dei som vil tvila og nokre som ikkje kan anna. Dei første er kanskje vanskelege å nå av di dei alltid kan så tvil om alt. Dei andre treng enkle forklaringar om enkle tilhøve i første omgang. Somme av dei slit med nerver og gamle synder. Dei treng og lang tid. Her er ingen hastverkløysing.

Ei tredje gruppe er innvandrarane i Noreg. Muslimar er nå ei stor gruppe her i landet. Ekstra vanskeleg vert det når folk med andre religionar er delt i fleire grupper. I Islam har ein t.d. shia og sunnittar, og i tillegg såkalla sekter som achmaddiyya-rørsla. Sjølv om dei har mykje felles i trua, er dei ofte motsetningar og krev kanskje spesielle forklaringar. Det gjeld også buddhismen med to store retningar, hinayana og mahayana.

Alt dette kan vera ei stor utfordring når ein skal presentera evangeliet. Det har mange misjonærar erfaring med. Gjennom alt skal me ikkje gløyma at alt eigentleg er Guds gjerning. Luther skriv i katekisma til den tredje artikkel. Slik står det i ei gammal utgåve av Sverdrups forklaring: «Det er den Helligaands gjerning.» Det gir oss tryggleik på same tid som me blir små.

Likevel – Jesus sende læresveinane ut i heile verda. Det gjeld også oss. Med tanke på apologetikken skal eg nemna noko vesentleg her som faktisk gjeld alle: Først må me ta bort dei unødige snublesteinane og mistydingane. Her kan ei god forklaring av det Bibelen eigentleg meiner vera på sin plass. Ord kan lett mistydast, og serleg er lite kunnskap om bakgrunnen for kristen tru viktig. Det er ikkje berre tale om skapinga, men om syndefallet og dei fylgjer det fekk. Det er mangelvare hjå nordmenn også.

Og ikkje minst: Kva er evangeliet? Berre det kan gjera underet: eit syndig menneske går over frå åndeleg død til evig liv. Det er ikkje mindre enn dette det gjeld. Og det hender når Kristi kors blir forkynt, slik Paulus skriv i Korinterbreva. Det vil alltid vekkja anstøyt, men Pauli gjerning viser at nokre av dei kan vinnast. Apologetikken kan ikkje frelsa folk, men rydda bort nokre steinar og peika på den rette vegen.

Til sist: Eg meiner ikkje at det berre er dei «profesjonelle» som kan vera apologetar i denne meining. Det kan mange. I familie og daglegliv.